Φυσική Δόμηση - Αχυρόμπαλες

Ιστορική αναδρομή

Τα σπίτια από αχυρόμπαλες πρωτοφτιάχτηκαν στις Η.Π.Α. στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν εφευρέθηκαν οι χορτοδετικές μηχανές άχυρου. Οι έποικοι στις πεδιάδες της Νεμπράσκα καλλιεργούσαν σιτηρά, τα οποία μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τις κατασκευές, σε περιοχές χωρίς πέτρες ή ξύλα. Έτσι έχτιζαν τα σπίτια με τις μπάλες σαν να ήταν γιγάντια τούβλα, όπου οι μπάλες αποτελούσαν τον φέροντα οργανισμό. Τότε διαπιστώθηκε ότι τα σπίτια από αχυρόμπαλες παρείχαν ζεστασιά κατά τη διάρκεια βαρυχειμωνιάς και ήταν δροσερά τους καλοκαιρινούς ζεστούς μήνες, με πρόσθετα οφέλη όπως αυτά της ηχομόνωσης και προστασία από τους ανέμους.

Η πρώιμη αυτή κατασκευαστική μέθοδος άκμασε μέχρι το 1940 περίπου , όταν και ξέσπασε ο 2ος Π.Π.. Με την στήριξη του κεφαλαίου στις πολιτικές των μονοπωλίων, οι οποίες με τη σειρά τους προώθησαν την καθολική χρήση τσιμέντου και χάλυβα, είχε σαν αποτέλεσμα την παρ' ολίγο εξαφάνιση της τεχνικής. Στα τέλη της δεκαετίας του '70, η Τζούντι Νοξ και ο Ματ Μήρμαν, μεταξύ άλλων πρωτοπόρων που συνέβαλαν στην αναβίωση της τεχνικής, μελέτησαν τα πρώτα σπίτια φτιαγμένα από αχυρόμπαλες και βελτίωσαν την τεχνική, μεταδίδωντας τη γνώση στους περιβαλλοντικά ενθουσιώδεις κτίστες.

Η πρώτη κατασκευή από αχυρόμπαλες στην Ευρώπη κτίστηκε στη Γαλλία το 1921. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε ως πρότυπο για οικονομικότερες κατοικίες έναντι των συμβατικών εκείνη την εποχή. Το 2015 αγοράστηκε την Les Compaillons, το Γαλλικό δίκτυο δόμησης με αχυρόμπαλες και αποτελεί τα κεντρικά γραφεία έρευνας, μελέτης και εφαρμογής. Στην Γαλλία μέχρι σήμερα υπάρχουν πάνω από 3000 σπίτια κτισμένα από αχυρόμπαλες και ο συνολικός αριθμός κατασκευών από αχυρόμπαλες ανά τον κόσμο είναι εκθετικός.

Αρχιτεκτονική

Υπάρχουν δύο τύποι κατασκευών με αχυρόμπαλες.

Φέροντας οργανισμός, γνωστός και ως Νεμπράσκα - ξεκίνησε από τους έποικους στη Νεμπράσκα των Η.Π.Α. Στην τεχνική αυτή, οι μπάλες φέρουν το βάρος της οροφής, το οποίο σημαίνει ότι δεν υπάρχει άλλο δομικό πλαίσιο-σκελετός. Τοποθετούνται σαν γιγάντια δομικά τούβλα, καρφωμένες στα θεμέλια και δεμένες μεταξύ τους κατακόρυφα, έχοντας ξύλινη πλάκα στην κορυφή. Αυτή είναι η πιο απλή και γρήγορη μέθοδος ειδικά για κατασκευές όπου το μέγιστο μήκος τοιχοποιίας είναι τα 6 μέτρα.

Ο Ξυλότυπος, κυριάρχησε καθώς σαν κατασκευή είναι πιο εύκολα αποδεκτή από τις κανονιστικές αρχές, τους επιχορηγούντες και τους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Οι αχυρόμπαλες χρησιμοποιούνται για τη πλήρωση τοιχοποιίας και το βάρος της σκεπής ή του ορόφου φέρεται από τον ξύλινο σκελετό. Η μέθοδος αυτή απαιτεί καλή γνώση και εμπειρία ξυλουργικής, ώστε να παρέχει μεγαλύτερη σταθερότητα στη κατασκευή.

Ανεξάρτητα με τη μέθοδο κατασκευής, όλες οι κατασκευές από αχυρόμπαλες επιχρίζονται. Το άχυρο, ως διαπνέον υλικό, λειτουργεί καλύτερα όταν χρησιμοποιείται με παρόμοια δομικά υλικά. Τα διάφορα μείγματα υλικών όπως άργιλος, άμμος και ασβέστης καλύπτουν το άχυρο καθιστώντας το άφλεκτο.

Οφέλη δόμησης με αχυρόμπαλες

• Θερμομόνωση - το άχυρο προσφέρει πολύ καλή μόνωση σε προσιτό κόστος.
• Ηχομόνωση - οι τοίχοι από αχυρόμπαλες έχουν πολύ καλή ακουστική μόνωση, αφού με τη συμπίεση που επιδέχονται συμπεριφέρονται αντίστοιχα του ξύλου. Στούντιο ηχογράφησης στις Η.Π.Α. τον Καναδά και την Αυστραλία έχουν κτιστεί με αχυρόμπαλες προσφέροντας ιδανική ποιότητα θωράκισης ήχου.
• Βιωσιμότητα/Αειφορία - το άχυρο είναι ανανεωσιμο φυσικό υλικό και η χρήση του σημαίνει μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
• Ένα υγιεινό κατοικήσιμο περιβάλλον - το άχυρο είναι φυσικό και ακίνδυνο. Οι τοίχοι "αναπνέουν" και δεν εκπέμπουν επιβλαβείς αναθυμιάσεις όπως φορμαλδεϋδη, σε αντίθεση με πολλά σύγχρονα βιομηχανικά υλικά. Κατοικίες με αχυρόμπαλες συνιστούνται ιδιαίτερα σε όσους υποφέρουν από αλλεργίες.
• Εξοικονόμηση ενέργειας - η πιο σημαντική εξοικονόμηση στα αχυρόσπιτα είναι η μακροπρόθεσμη μείωση καυσίμων λόγω της υψηλής θερμομόνωσης τους. Το κόστος θέρμανσης μπορεί να μειωθεί έως και κατά 75% σε ετήσια βάση, σε σύγκριση με μία συμβατική κατοικία.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:

• Information Guide to Straw Bale Building. Amazon Nails 2001
• Buildings of Earth and Straw: Structural Design for Rammed Earth and Straw-Bale Architecture. Bruce King
• Centre for Alternative Technology (CAT) www.cat.org.uk